Kolit tabiri kalın barsağın (kolonun) iltihabi hastalığına işaret eder. Kolit tablosu toplumlarda çoğunlukla akut, ‘kısa süre önce başlayan’ şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Hastalar son birkaç gündür devam eden kanlı ishal ve karın ağrısı ile başvururlar. Akut kolitlerin en sık nedeni özellikle az gelişmiş toplumlarda barsak parazitleri (amip) ve belli bakterilerdir. Hijyen ve sanitasyonun yetersiz olduğu ortamlarda gıdalardan bulaş olmakta ve şiddetli seyredebilen kolit atakları kişi sağlığını tehdit etmektedir. Bu akut tablolar anti-paraziter veya anti-bakteriyel ilaçlarla kısa sürede tedavi edilebilmektedir. İnflamatuar (iltihabi) barsak hastalığının klasik şeklinde ise kronik hastalık tablosu vardır ve hastalar çoğunlukla polikliniklere 3-4 haftayı aşan süreden beri var olan ishal, karın ağrısı şikâyetleri ile başvururlar. Bu hastalık başlığının temel iki tablosu Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığı vardır. Hastalıklar çoğunlukla kalıcı olup bir ömür devam etme eğilimindedir ve yakın hekim kontrolleri gerektirirler.
Ülseratif Kolit, üç haftadan uzun süredir klasik tedavilere yanıtsız ve uzamış karın ağrısı, kanlı ishal, rektal kanama ile kendisini belli eden bir hastalıktır. Hastalarda genellikle hemoroid kanaması düşüncesi ve ayıp sorunu olduğundan geç tanı problemi yaşanmaktadır. Tanı için kolonoskopi ve biyopsi gerekir. Hastalık kolonun bir kısmını veya tamamını tutabilir. Kolonoskopik inceleme ile tutulum seviyesi ve hastalık aktivitesi tayini yanında tedavi türü kararlaştırılabilmektedir. Hastalığın takip ve tedavisi yakın hasta-hekim diyaloğuna dayanır. Bu hastalık özellikle 10-12 yılı aştığında ve daha çok tüm kolonu tutulanlarda kolon kanseri tarama programı gereği yakın periyodik kolonoskopik incelemeler yapılmalıdır. Ülseratif kolit, cerrahi ile tam iyileşebilen bir tablo avantajı taşımaktadır.
Crohn Hastalığı ülseratif kolitten farklı olarak en sık kolon ve ince bağırsakları etkilerken, ağızdan-anüse kadar tüm sindirim sistemini tutabilen bir hastalıktır. Hastalığın seyri daha ciddidir. Hastalarda barsak tıkanıklığı, anal bölgede fistül denilen içi boş organlar arası tüneller oluşabilir. Tanısı oldukça zor olan bu hastalığın tedavisi de son derece karmaşık takip kriterleri taşır. Medikal tedavisi sürerken komplikasyon gelişen (barsak tıkanıklığı, apse vs) hastalarda cerrahi müdahaleler devreye girmektedir.
Tüm bu anlatımlardan sonra zihninde iltihabi barsak hastalığı şüphesi uyanan okuyuculara Gastroenteroloji polikliniğimize başvurmaları halinde gerekli değerlendirmeler yapılacaktır.
